Stolpen in het nieuws
Uit het Noord-Hollands Dagblad, verzameld door Ed Dekker, journalist.
maart 2024
Het gaat toch gebeuren. Stolp Carpe Diem in Monnickendam gaat plaatsmaken voor woningbouw. Na de sloop van de boerderij uit 1957 komt er een nieuw wijkje met 24 huizen. Een projectontwikkelaar zal er vijftien koopwoningen bouwen en negen sociale huurappartementen. Omwonenden hadden eerder zorgen over de toekomstige verkeerssituatie. Om deze ongerustheid weg te nemen, is voorzien in een aparte ontsluitingsweg voor het wijkje.
In de rubriek ‘West-Fries Erfgoed’ wordt de historie belicht van de Noorderhoeve in Sijbekarspel. Op de plek van een stolpwoning stond eerder een voorname boerenplaats. Op deze stolp woonden twee generaties van de familie Posch. Op het ruime erf stonden voorheen ook twee arbeiderswoningen. De Noorderhoeve ging in 1984 geheel verloren door brand. Eerst was er hoop op behoud van de boerderij, maar al snel gierde extra zuurstof naar binnen en veranderde het rieten dak in een vuurzee. De naam Noorderhoeve bleef na nieuwbouw bestaan.
Een prachtige luchtfoto van De Eenhoorn in Middenbeemster. Deze herenboerderij uit 1682 is ooit uitgeroepen tot mooiste stolp van Noord-Holland. Het fameuze rijksmonument heeft zelfs een eigen pagina op de online encyclopedie Wikipedia. Welke stolp heeft dat? De Eenhoorn stond zo’n vijf jaar geleden te koop voor een kleine drie miljoen euro. Bij een indrukwekkende woning hoort een indrukwekkend bedrag.
Een veehouder in Zwaagdijk-Oost bracht de jaarwisseling door in zijn stal. Dichtbij zijn vee, als voorzorgsmaatregel vanwege vuurwerk. Met zijn stolp en andere bedrijfsgebouwen zit de agrariër vlakbij een grote woonwijk. Door knalvuurwerk kunnen koeien in paniek raken. Daarom ruim voor twaalf uur middernacht alle lichten aan, extra voer en koeien vastzetten. Een extra zorg in de oudjaarsnacht was het rieten dak van de stolp.
Groen licht van het college van B en W voor nieuwbouw tussen een stolp in Spanbroek en een bestaande woonwijk. De stolpeigenaar wil er zes bouwblokken creëren voor ouderenwoningen. B en W accepteren deze verdichting van de bebouwing. Het plan moet nog in procedure worden gebracht.
De gemeente Schagen overweegt een verbod op vuurwerk in te stellen in de buurt van rietgedekte stolpen. Een dergelijk verbod gold de afgelopen jaarwisseling al voor de directe omgeving van seniorencomplexen, scholen en dierenparken.
Schouwzicht uit 1722 in Purmerend wordt gesloopt om ruimte te maken voor bedrijven. De gemeente had deze stolp aangekocht voor de ontwikkeling van bedrijventerrein Baanstee-Noord. Tevergeefs waren pogingen van onder andere de Boerderijenstichting Noord-Holland om Schouwzicht te behouden. De gemeente vond een koper die de vervallen stolp gaat herbouwen met gebruik van oude elementen. De bestemming wordt kinderopvang. Op het bijbehorend terrein krijgen dertien bedrijfsunits onderdak in een nieuw pand.
De gemeente Opmeer wil voortaan per geval de mogelijkheden bekijken om een stolp te behouden. ‘Wij willen meer maatwerk bieden’, zegt de wethouder. ‘Niet direct plannen afwijzen, maar zoeken naar kansen.’ Hij wil af van - wat hij noemt - ‘het pingpongen’ tussen Erfgoedcommissie en Welstandscommissie.
2023
De stolp Helderseweg 61 in Alkmaar wint de publieksprijs in de tweejaarlijkse verkiezing van de Historische Vereniging Alkmaar van de mooiste gevels van Alkmaar, de Puienprijs. Over deze winnaar oordeelt de jury: ‘Het is een grote kwaliteit dat de jonge opdrachtgeefster Roza Apeldoorn niet heeft geschroomd om deze bijzondere herbouw van de boerderij van haar grootmoeder op zich te nemen en daardoor te behouden voor de toekomst’.
Een bijzonder plan van Peter van Zutphen - de vorige voorzitter van de Boerderijenstichting - en zijn partner Ineke met hun dubbele stolp Nieuw Bouwlust uit 1875 aan de Kleiweg in Anna Paulowna. Zij willen de longeermanege op het erf in originele staat herstellen. Het overdekte gebouwtje met een ronde vorm en rieten dak diende om paarden klaar te stomen voor het werk op het land. Na de restauratie kunnen organisaties er concerten, workshops en tentoonstellingen houden.
Een opvallende verschijning in Noordbeemster. Een woonhuis in stolpvorm, volledig van hout met metalen dakafwerking. Het begin van een nieuwe ontwikkeling in het Werelderfgoed? De toenmalige gemeente Beemster gaf een architectenbureau toestemming voor deze revolutionaire aanpak. Op deze plek aan de Mijzerweg brandde een traditionele stolp af in 2014. Zonnepanelen leveren de energie voor een warmtepomp die het huis verwarmt. De panelen zijn in de metalen dakafwerking gemonteerd, tussen de houten frames.
Een idee? In de zoektocht naar mogelijkheden om mantelzorgers en zorgvragers dichtbij elkaar te brengen, dook een stolp bij Sint Maartensbrug op. Naast deze woonboerderij ligt de fundering van een afgebroken veeschuur. Ideaal voor een extra onderkomen - dat nog wel moet worden gebouwd, wordt geconcludeerd in het kader van de landelijke Dag van de Mantenzorg. Dus op zoek naar meer van dit soort plekken.
Tien woningen in een nieuw te bouwen stolp in een woonwijk in Hoogwoud? Over deze wens van de dorpsraad van Hoogwoud bestaat veel onduidelijkheid. Ook de communicatie tussen de dorpsraad en de gemeente levert vragen op. Om deze redenen blijft het voor de buitenwereld de vraag of de appartementen zijn bedoeld voor jongeren of voor ouderen. Ook zijn er twijfels over de exacte locatie. Wordt vervolgd.
Aan de Varkensweg 9 in Westerland zal een schuurwoning worden gebouwd. De nieuwbouw komt op de plek van een vervallen stolp. De gemeente Hollands Kroon heeft hiervoor toestemming gegeven. Volgens het college van B en W is de stolp ‘niet meer bewoonbaar en doet (hij) afbreuk aan het bebouwingsgebied van buurtschap De Hoelm’.
De gemeenten in West-Friesland denken gezamenlijk na over hoe stolpen behouden kunnen worden. Dit deelde een wethouder van Drechterland mee in een raadsvergadering. Er verloederen steeds meer stolpen, concludeerde de gemeenteraad. Dit probleem wordt regiobreed aangepakt. Voor een sterk vervallen boerderij in Westwoud komt deze actie te laat. Hiervoor is een sloopvergunning verleend. Er komt een nieuwe stolp terug op deze plek. ‘Maar het is mooier om zoveel mogelijk onze bestaande stolpen te behouden’, aldus de wethouder.
September 2023
Bed & Breakfast De Stolpjes in Tuitjenhorn wordt het decor van een film die volgend jaar te zien is in de Nederlandse bioscopen. Met uiteraard aandacht voor een ander pronkstuk op het perceel: een stolp uit 1888. Een filmproducent koos deze locatie uit voor een romantische komedie, over een chaotische oudere vrouw die met haar B&B de gekste verrassingen komt te staan. De eigenaren voelen zich vereerd. Zij werden in 2016 verliefd op de stolp en begonnen vorig jaar met twee gloednieuwe stolpjes achter de boomgaard als gastenverblijf. Museum
Het Molenhuijs in Waarland is verrijkt met een wapenbord uit 1766 van aardewerk. Het waardevolle object kwam tevoorschijn bij restauratiewerkzaamheden aan een stolp in Waarland. De eigenaresse schonk het bord aan het museum. De randen zijn niet meer geheel intact, maar de afbeelding verkeert nog in prima staat. Het gaat om een ridderhelm met veren, omringd door franjes. Vermoedelijk is het een gelegenheidswerk als gift bij een bruiloft of jubileum. Het bord is van majolica, gemaakt door plateelbakkerij Tichelaar te Makkum en beschilderd door Gatse Sytses (1750-1795).
Een knalroze poort voor een fraaie stolp uit oorspronkelijk 1844 in Noordbeemster. Waarom is dat? Het opvallende hek is een protestactie van de bewoners. ’Eigenlijk moet hier een mooi gietijzeren hek komen, maar voorlopig blijft dit staan.’ Zij ageren al enige tijd tegen de provincie en de gemeente over de ingrijpende aanpassingen van de N243 (Alkmaar-Avenhorn). ‘De veranderingen passen niet in onze polder die Werelderfgoed is.’ De roze poort is een reactie op het plaatsen van een nieuwe fietsbrug nabij de stolp. ‘Die brug vertoont scheuren en is hartstikke gevaarlijk.’
Renoveren of afbreken en herbouw? De eigenaren van de Swarthoeve in Wormer zijn er nog niet over uit. De stolp uit 1900 is dringend toe aan verbetering. De Swarthoeve is een biologische boerderij met dertig koeien en 65 schapen. En met een camping, met vijftien standplaatsen. Eind dit jaar hoopt de familie verder te zijn in planologische procedures. Museumboerderij De Anloup in Zuidermeer was op de 112e editie van de Landbouwshow in Opmeer voor de 25e keer aanwezig. Elk jaar tonen Teun en Annie Steur-Meilink in Opmeer een deel van hun indrukwekkende collectie voorwerpen die vertellen over de geschiedenis van het West-Friese platteland. De presentatie is altijd verbonden aan een thema. Dit jaar was dat ‘grootmoeders keukenspullen’. De prachtige collectie van De Anloup is te bewonderen in en rond een stolp uit de negentiende eeuw.
Al tientallen jaren een bouwval in De Waal, nu is er een plan voor nieuwbouw. Het casco van een nieuwe stolp zal er komend voorjaar staan. De initiatiefnemers - eigenaar sinds 2019 - willen diverse onderdelen van de oude boerderij gebruiken. Als naam denken zij aan De Uitkijk. De oorspronkelijke boerderij diende als uitkijkpost om tijdig vee te verplaatsen bij dreigend hoog water van de aangrenzende kwelder. Met een Erfgoedvisie wil Hollands Kroon meer werk maken van haar tastbare historie. Zo gaat zij zich meer richten op behoud en verduurzamen van stolpen (650 stuks in de gemeente). Er leven ook plannen voor de Canon van Hollands Kroon (een platform om de waarde van historische plekken beter te benadrukken), een erfgoedroute en lespakketten.
Juni 2023
Bij eigenaren van een stolp in de Beemster heerst angst over de gevolgen van extra gaswinning. Dat blijkt op een inloopavond over het plan van de NAM om het gasveld Middelie open te houden tot 2039, tien jaar langer dan de huidige vergunning toestaat. De aardoliemaatschappij haalt hier al vanaf 1975 gas naar boven. De helft van de gasvoorraad zit nog in de bodem. Sinds het begin van de winning zijn er tweekleine aardbevingen geweest. Stolpeigenaren vrezen schade bij voortzetting van de exploitatie. ‘Hoe leger het gasveld, des te groter de risico’s’, merkte een aanwezige op. ‘Wij wonen in een stolp op korte paaltjes, net zoals bij veel andere stolpen. Hoe kunnen wij bewijzen dat schade door gaswinning komt? Aan die vraag lijkt niemand een boodschap te hebben.’
Consternatie op Texel. Een ecoloog ontdekt dat bij werkzaamheden op het dak van een stolp in De Koog vogelnestjes zijn verstoord. Resten van nestjes liggen op de grond en in een container met kapotte dakpannen. Huismussen hadden er nog geen eieren gelegd, door het koude en natte voorjaar. De verstoring blijkt te wijten aan een communicatiefout tussen de aannemer en ingehuurde pannendekkers. De geschrokken aannemer plaatst snel nestkastjes en treft andere noodmaatregelen om verdere schade te voorkomen.
Hollands Kroon werkt aan een erfgoedvisie. Daarin komt te staan hoe de gemeente omgaat met bescherming van stolpen en ander cultureel erfgoed. Om zich te laten inspireren, houdt Hollands Kroon in Nieuwe Niedorp een bijeenkomst. Inwoners kunnen er hun mening geven. Het gaat om gebouwd erfgoed (zoals ook molens, kerkgebouwen, gemalen) en cultuurhistorische elementen in het landschap, bijvoorbeeld tuinwallen. Los van deze erfgoedvisie heeft Hollands Kroon regels bepaald over het splitsen van stolpen, uit oogpunt van ‘efficiënt ruimtegebruik’. Duidelijke richtlijnen ontbraken. Stolpen mogen onderdak geven aan meer wooneenheden. Voorwaarde is dat de gebruiksoppervlakte per wooneenheid minimaal vijftig vierkante meter is. Er mogen geen parkeerproblemen ontstaan. Een andere eis is dat het oorspronkelijke karakter van de stolp behouden blijft. Zo mogen er uitwendig geen nieuwe voordeuren komen.
Een huwelijksfeest thuis vieren. Wat een rijkdom voor een zestig jaar getrouwd echtpaar uit Tuitjenhorn. Ruimte genoeg in de stolpboerderij die het diamanten stel betrok na de geboorte van het derde kind. In fasen toverden bruid en bruidegom de stolp om tot een riante woonboerderij. Er moest veel gebeuren. ‘Het vierkant lag nog vol met hooi.’ En nu? ‘Een grote stolp geeft altijd werk. Geeft niet, daar blijf je fit bij’, zeggen de tachtigers.
Veertien kunstenaars laten zich zien op de 24e editie van de Kunstroute Beemster. Een van de tien locaties is Sonnevanck in Middenbeemster, een herenhuis met stolp. Hier zijn glasobjecten te bewonderen, met glazen kragen als topstukken. Deze voorwerpen zijn als kragen opgebouwd uit verschillende lagen pasta van glas, pâte de verre genoemd. Binnen en buiten wordt de stolp Veldzicht in Westzaan als woonboerderij opgeknapt. De fundering van het gemeentelijk monument uit 1900 is al hersteld. De vloer is zo’n 25 centimeter opgehoogd
Maart 2023
De ouderlijke stolp in Burgerbrug geeft de 17-jarige Thijmen Eriks een vierkant vol creatieve inspiratie. De leerling van een middelbare school is gek op klassieke schilders, maakt replica’s van meesters als Monet of Van Gogh en biedt ze te koop aan. Op zijn website vangoghkopie.nl kun je een werk naar keuze bestellen. En dat gebeurt regelmatig. De jonge Zijpenaar maakt er thuis ongeveer twee per maand. Vaak gaan ze naar het buitenland.
Als senior purser in de luchtvaart zijn veel plekken ter wereld vertrouwd voor Chantal Edens. Echt thuis voelen zij en haar man zich in Schellinkhout, in hun stolp uit 1870 die zij in 2021 betrekken. Na één bezichtiging weten zij het: dit is het. ‘Op deze plek ben je vrij. Maar je bent in dit dorp nooit eenzaam’. Aan de inrichting van de woonboerderij veranderen zij weinig. En de gasten van het recreatieverblijf Holidayhome Geuzenhoeve genieten van het uitzicht.
Stolpen in drieën of zelfs in vieren bewonen. Dat gaat de gemeente Drechterland onderzoeken. Gemeentelijk beleid staat nu alleen bewoning in tweeën toe. De verantwoordelijk wethouder kondigde het onderzoek aan vanwege de grote vraag naar woonruimte. Verruiming van de woonmogelijkheden kan volgens de wethouder ook verkrotting en sloop van stolpen voorkomen.
Een Tiny house als mantelzorgwoning op het erf van een stolp? Moet lukken, zou je denken. Ruimte genoeg. Dat ligt in de gemeente Schagen anders, ondervindt een stolpenechtpaar in Sint-Maarten. Deze gemeente staat alleen bij medische noodzaak zo’n extra woonruimte toe. Probleem is dat veel huisartsen geen medische indicatie geven, op advies van hun branchevereniging. Zo kom je niet verder. Schagen gaat nu nadenken om het beleid aan te passen.
Een doorbraak bij het provinciaal bestuur. Gedeputeerde Staten wil alle 4841 stolpen in Noord-Holland van voor 1965 het predicaat ‘karakteristiek’ geven. Deze status geeft de gemeenten meer mogelijkheden om eigenaren te dwingen tot behoud, in de zin van renovatie of herbouw voor een of meer woningen. De aanwijzing ‘karakteristiek’ vloeit voort uit de provinciale Stolpenwaarderingskaart die vorig jaar in Twisk is gepresenteerd.
Agrarische bedrijfsbebouwing: ja of nee. Dat is in Den Hoorn de vraag bij een stolpschuur die aan het woonhuis vastzit. Ja, zegt de gemeente, en dus is sloop noodzakelijk om extra niet-agrarische activiteiten op het perceel mogelijk te maken. Nee, zegt de eigenaar die wijst op deelbewoning in de stolpschuur vanaf 1800. Ook is er een vergunning om er een woning in te bouwen, voert hij aan. Wordt vervolgd.
Als waardering voor hun mooie verbouwing kregen de stolpeigenaren een oorkonde van de historische stichting De Cromme Leeck. Negentien jaar later wordt hun woonboerderij in Wognum op een nacht getroffen door brand. De bovenverdieping gaat geheel in vlammen op, beneden is de schade groot. De bewoners kunnen op tijd naar buiten. De brandweer voorkomt dat een stolp in Zwaagdijk-Oost geheel verloren gaat. Wel raakt het woonhuis fors beschadigd. Een deel van het dak is vernield om bij de brandhaard te kunnen komen.